ژئوتوریسم ظرفیت نهفته در خراسان رضوی| مسیر گردشگری معدن فیروزه نیشابور ناهموار است

به گزارش می‌متالز، معدن اصلی سنگ فیروزه که به‌عنوان تنهاترین سنگ زنده دنیا نیز شناخته‌شده، در دل کوه رعیش که حدود ۲۰۰ متر ارتفاع دارد، نهفته است و طیف وسیعی از رنگ‌های آبی کمرنگ، پررنگ، سبز روشن و در مواردی تا سبز تیره و به‌صورت رگه‌های بسیار باریک در لابه‌لای سنگ‌های آتش‌فشانی شکل‌گرفته است و چنان زیبایی‌ای دارد که چشمان هر بیننده را خیره می‌کند.

زیبایی بی‌حدوحصری که نه‌تن‌ها همه آرزوی داشتن قطعه‌ای از آن رادارند بلکه در آرزوی دیدن این معدن از نزدیک نیز هستند شاید جذابیت و استقبال بی‌نظیر گردشگران داخلی و خارجی است که حالا مسوولان وزارت صمت را بر آن داشته تا دستورالعملی جهت بازدید گردشگران تدوین کنند.

بنا بر اظهارات مسوولان سازمان صمت خراسان رضوی «طرح ژئوتوریسم» تاکنون علاوه بر معدن فیروزه نیشابور برای دو معدن نمک و یک معدن طلای دیگر در خراسان رضوی تدوین‌شده است، اما هنوز گردشگران شاهد بهره‌مندی از این ظرفیت نشدند.

وجود قدیمی‌ترین، بزرگ‌ترین و مرغوب‌ترین معدن سنگ فیروزه جهان در منطقه خودش عنصر هویت‌بخش بوده و نام شهرستان فیروزه نیز از همین معدن گرفته‌شده است. بر اساس کاوش‌ها و باستان‌شناسی‌های صورت گرفته معدن فیروزه نیشابور، حدود هفت هزار سال قدمت دارد که به لحاظ مرغوبیت و جایگاه تاریخی که دارد از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و طرفدارانش را از سراسر کشور و دنیا به این منطقه کشانده تا ضمن خرید سنگ فیروزه اصل و مرغوب و مطمئن از نزدیک بازدیدی هم از نحوه استخراج و فرآوری و تراش این سنگ گران‌بها که در حاشیه معدن صورت می‌گیرد، داشته باشند، اما باوجود استقبال گردشگران، اما اکنون مقررات ویژه‌ای در خصوص گردشگری از معادن ابلاغ نشده است.

به گزارش بازار اگرچه در سال ۱۳۹۳ معدن فیروزه نیشابور به‌عنوان معدن گردشگری ایران معرفی شد، اما به نظر می‌رسد هنوز بستر گردشگری در این معدن فراهم نشده است؟

در این رابطه و به‌منظور بررسی موانع و هم‌چنین اقدامات انجام پذیرفته برای هموارسازی راه گردشگران در این معدن با «حامد فضلیانی» مدیرعامل معدن فیروزه نیشابور به گفتگو نشستیم.

در سال ۱۳۹۳ معدن فیروزه نیشابور به‌عنوان معدن گردشگری ایران معرفی شد چرا بستر گردشگری از این معدن فراهم نشده است؟

در قدیم به علت اینکه امکان تخریب تونل‌ها وجود داشت بازدیدکننده‌ها را نمی‌پذیرفتیم خصوصاً اینکه این معدن یک معدن زیرزمینی است و بحث امنیتی در آن خیلی حساس است، ولی چون این معدن جزو برند‌های ایران به‌حساب می‌آید و خیلی مشتاق دارد درنهایت تصمیم بر آن گرفته شد تا توریست‌ها را برای بازدید بپذیریم.

آیا جذب گردشگر در این معدن در حال حاضر در دستور کار قرار دارد؟

البته بحث گردشگری معدن فیروزه مربوط به یک دهه پیش می‌شود. حدوداً در سال نود یا نودویک وزارت صنایع و معادن طرحی را به‌عنوان گردشگری معادن مطرح کرد و بر همین مبنا کارگروهی تشکیل شد و بررسی‌ها انجام شد نهایتاً یک لیست تهیه و معدن فیروزه نیشابور به‌عنوان اولین معدن با پتانسیل گردشگری معرفی شد.

باید اذعان کنم از همان زمان اقدامات لازم را برای گردشگری را آغاز کردیم و با بحث‌های زیرساختی سعی بر آن داشتیم تا بهترین عملکرد را داشته باشیم.

چه زیرساخت‌هایی برای تسهیل حضور گردشگران در این رابطه ایجادشده است؟

به‌عنوان مثال جاده آسفالته اکنون به اتمام رسیده به‌طوری‌که تا ابتدای تونل جاده آسفالته است. برق‌رسانی، آب‌رسانی و گاز کشی به تمام معدن انجام‌شده است و از دیگر بحث‌های زیرساختی می‌توان به اینترنت پرسرعت اشاره کرد که در سراسر معدن در دسترس است.

 آیا امکانات رفاهی برای حضور گردشگران در این معدن وجود دارد؟

بحث مجتمع گردشگری معدن فیروزه نیشابور در دستور کار است و لذا مجتمع اقامتی و آلاچیق‌ها و فضاسازی محوطه حدوداً هشتاد درصد پیشرفت فیزیکی داشته و به امید خدا تا پایان سال تکمیل و به بهره‌برداری خواهد رسید.

پس مشکلی برای حضور گردشگران در این معدن نداریم؟

از سال ۱۳۹۰ به‌طور رسمی فعالیت‌هایمان را در جهت جلب گردشگر در حوزه معدن آغاز کردیم. دو سال بعد نیز وزارت صمت طرحی را برای ارزیابی پتانسیل گردشگری معادن آغاز کرد که از بین معادن کشور معدن فیروزه شهر فیروزه انتخاب شد که بلافاصله طرح جامعی نیز دراین خصوص تهیه شد.

همان زمان ما نیز زیرساخت‌های لازم از قبیل امکانات رفاهی و آسفالت جاده دسترسی به معدن را فراهم کردیم، اما همان‌طور که می‌دانید باوجود اینکه به تازگی نگاه گردشگری در معادن بار دیگر در وزارت صمت رونق پیدا کرده و چندین جلسه نیز در این خصوص در معاونت وزارت صمت در استان خراسان رضوی برگزار شده است باید بگویم که متأسفانه یکسری موانع قانونی و اجرایی وجود دارد.

مثلا چه موانعی؟

در رابطه با مشکلات درزمینهٔ گردشگری در حال حاضر موضوعی که ایجاد مشکل کرده است لازم به ذکر است این مورد نه‌تن‌ها برای ما بلکه در رابطه با سایر معادن نیز صدق می‌کند مشکلات قانونی است البته این موارد رو با وزارت صنایع و گردشگری مکاتبه کرده‌ایم.

به‌طور مثال بیمه گردشگری از اولین مشکلاتی است که با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنیم با توجه به قوانین این بیمه حضور افراد غیر شاغل در معادن فعال ممنوع است و چنانچه فردی با این شرایط حضور پیدا کند و خدایی ناکرده مشکلی به وجود بیاید شرکت‌های بیمه‌گر با استفاده از این قانون از پرداخت حق بیمه شانه خالی می‌کنند و درخواستی که داریم اصلاح این قانون است تا شاهد حضور این عزیزان در معادن باشیم.

آیا با حل شدن موضوع بیمه مشکل حضور گردشگران نیز حل می‌شود؟

تنها مشکل ما بیمه نیست بلکه وقتی شما برای هر کاری ازجمله بوم گردی یا هتلداری بخواهید مجوز بگیرید یکی از اولین نیازهایش این است که واحد تجاری گردشگری‌تان را به‌صورت ملکی یا استیجاری به سازمان گردشگری منطقه معرفی کنید که در معادن ازلحاظ اجرایی امکان‌پذیر نیست. زیرا طبق قوانین معادن کشور، معادن بهره‌بردار دارند. یعنی معدن نه ملک بهره‌بردار محسوب می‌شود و نه در اجاره‌اش است.

درواقع ملک متعلق به دولت است درنتیجه در اینجا نیز یک تضاد قانونی ایجاد می‌شود که گردشگری معادن را ناممکن می‌سازد. درواقع برای حضور گردشگر در معادن باید بین قوانین معادن و حوزه گردشگری همسان‌سازی شود که می‌طلبد در سطح وزارتخانه‌ها کارگروهی تشکیل گردد تا روی این موارد قانونی تجدیدنظر شود. حتی در صورت لزوم در مجلس شورای اسلامی تصویب و به‌صورت بخشنامه قانونی به دستگاه‌های مربوطه ابلاغ شود.

متأسفانه وزارت گردشگری این موضوع را رد می‌کنند و برای مجوز قانونی نیاز به مرتفع شدن مشکلات این‌چنینی داریم و با نامه‌نگاری‌های صورت گرفته درخواست حل این مسائل روداریم.

همان‌طور که می‌دانید، در دنیا و حتی در ایران بحث گردشگری ازلحاظ علمی و اجرایی بسیار تخصصی بوده و رسیدن به استاندارد‌های لازم کاری بسیار سخت است. اما آنچه این موضوع را مشکل‌تر می‌کند این است که محیط معادن بخصوص معادنی که همانند معدن سنگ فیروزه شهرستان فیروزه فعال هستند برای افراد عادی ناایمن است که متأسفانه این موضوع کار رسیدن به این استاندارد‌ها را قدری مشکل می‌کند.

 تا چه میزان از حضور گردشگران استقبال کرده و حضور آن‌ها را مفید می‌دانید؟

جذب گردشگر معادن کاری بسیار خوب و پرسودی است و به توسعه معادن و شهر و روستا‌های اطراف آن کمک کند، اما تضاد‌های قانونی بین وزارتخانه‌ای بسیاری دارد که در عمل بدون همسان‌سازی این قوانین، گردشگری اماکن تحت هیچ شرایطی امکان‌پذیر نخواهد بود.

نکته‌ای که این معدن را با سایر معادن جهان متمایز می‌کند این است که در کل مواد معدنی در تمام دنیا چند سال بعد از استخراج ذخایرش تمام می‌شود، اما خصوصیت معدن فیروزه این است که در مدت این هفت هزار سال تاکنون به‌طور مستمر سنگ فیروزه از آن استخراج‌شده و تا ۲۰۰ سال آینده هم قابلیت استخراج دارد.

در ۴۰ سال اخیر سنگ فیروزه از بیش از ۳۰ معدن کشف‌شده در امریکا، چین و سایر کشور‌های دیگر و حتی ایران استخراج می‌شود، اما هیچ‌کدام از آن‌ها ازلحاظ کیفیت و مرغوبیت به‌پای سنگ فیروزه نیشابور نمی‌رسد ازاین‌رو همیشه موردتوجه متخصصان، جواهرشناسان، زمین شناسان، معدن کاران و حتی مردم عادی بوده و از قدیم هر چند هرازگاهی شاهد حضور گردشگران داخلی و خارجی در آن معدن بوده‌ایم.

منبع: تحلیل بازار